راه خروج فيس بوك از فيلتر؟
حجتالاسلام والمسلمين جناب آقاي سيد محمد رضا آقاميري قائم مقام موسسه تبيان ،شخصيتي فعال و شناخته شده در عرصه رسانه ،فرهنگ و حقوق رسانه ها عضوكميته تعيين مصاديق محتواي مجرمانه و هئيت منصفه مطبوعات. شنيدن پاسخ به سوال هايي راجع به فيس بوك و بحث فيلترينگ آن از زبان ايشان قطعا شنيدني خواهد بود كه در ادامه اين مباحث را مي خوانيد.
نظر شما درباره شبكه اجتماعي فيس بوك چيست؟
شبكههاي اجتماعي به خاطر اينكه به هر حال بشر اجتماعي آفريده شده و از ارتباطات خوشش مي آبد، هر چه كه دامنه اين ارتباطات گسترده تر شود و هر انساني بتواند اطراف ارتباطاتي خود را گسترش و توسعه دهد طبيعتا اين امر براي وي خشنودي به دنبال خواهد داشت. در واقع هر زماني به يك صورت ارتباطاتايجاد مي شود، اكنون در حقيقت عصر انفجار اطلاعات و انفجار تكنولوژي و فناوري هست، در اين ميان مخصوصا فناوري اطلاعات از ويژگي هاي خاص خودش برخوردار است اما همه ي اين ويژگي ها مثبت نيست بلكه بخشي از آن مثبت و بخشي منفي مي باشد.
ارتباطات خيلي خوب است اما در صورتي كه اين ارتباطات مانند يك شك در يك اجتماع ورود پيدا نكند. يك اجتماعي كه همراه بايك اخلاق و همگام با يك خلق و خو رشد و نما پيدا كرده، اگر ارتباطات غريبهديگري در آن ايجاد شود، طبيعتا يك شك به آن وارد خواهد شد و آن شك معلوم نيست سر از كجا در مي آورد. اين خوبي و بدي شبكه هاي اجتماعي است.
شبكهاجتماعي در حقيقت يكگونه ارتباطات چهره به چهره ايجاد مي كند ولي به صورت مجازي. ارتباطاتي كه قبلا تا چند سال پيش اصلا نبوده، الان يك دفعه اين ارتباط در جهان ظهور و بروز پيدا كرده و ايجاد شده است، نهايتا اينجا كسي حاكم است كه تكنولوژي دارد،كسي حاكم است كه علم را دارد. معصوم سلام الله عليه مي فرمايد كه "من وجده صال به و من لم يجده صيل عليه مي فرمايند كه علم سلطنت و سلطه است كسي كه دانش داشته باشد سلطه دارد، حال كسي كه اين علم را پيدا كند، سربلند است ، اگركسي اين علم را نداشته باشد طبيعتا محكوماست "صيل عليه". آن كس كه علم دارد، حاكم ميشود؛ در جهان ارتباطات، ارتباطبين كشور هاي توسعه يافته و كشورهايي مثل ما كه در حال توسعه هستيم طبيعتاما مقهورعلم آنها قرار مي گيريم و اين مقهور علم شدن، نظام اجتماعي ما را بهم مي ريزد، اين خوب و بد شبكه هاي اجتماعي بود.
حال نظر شما درباره فيس بوك چيست؟
امافيس بوك هم در همين راستا تاسيس شده است. در اين راستا كه در جهان خاورميانه اتفاقاتي مي افتد و اين اتفاقات بهتر است كه از طرف كشورهاي غربيرصد شود. چون وقتي اين ارتباطات ايجاد شد ، در آن يك بخشش تعامل اطلاعاتي وبه عنوان مثال شخصي است. اما يك بخش عظيم آن در حقيقت فرهنگ هاي دو طرف مقابل به يكديگر منتقل مي شود و اطلاعاتي كه سالهاي سال كشورهاي مختلف با هزينه هاي سرم سام آور مي تواستند به آن دست پيدا كنند، حال مي توانند از طريق شبكه هاي اجتماعي به راحتي به آن اطلاعات دسترسي پيدا كنند.
بههر حال در دعوا حلوا خير نمي كنند، ما با غرب عوا داريم كه براي حال هم نيست. در واقع دو دعوا بين ما و غرب است. يكي دعواي شرق و غرب و ديگري دعواي اسلام و غرب است. آنها هم به هر حال از دو جهت دشمنان و رقيب جهاني ما هستند و در اين رقابت جهاني، درصدد هجمه، حمله، مچ گيري و پاتك زدن به ما هستند و بهترين وسيله در اين عصر استفاده از يك شبكه اجتماعي گسترده مثلفيس بوك است.البته شبكه اجتماعي فيس بوك مزاياي خوبي هم دارد به هر حال دوستان و خانواده ها با يكديگر ارتباط برقرار مي كنند و با هم تعاملات سنگين دارند. گاهي تعاملات تجاري دارند و اصلا گاهي ضرورت هم پيدا مي كند اين شبكه اجتماعي؛ ولي اين ظاهر امر است باطن آن اين است كه يك، بنيان خانواده كه اون شالوده فكري ما هست به واسطه اينچنين شبكه هاي اجتماعي از هم ديگه مي پاشيده مي شود. دو، جوان هاي ما جذب جاذبه هاي غرب مي شوند بيشتر از قبل. قبلا با يك مجله ممكن بود يه عكسي را ببينند ولي حال از نزديك در جريان قضاياي غرب قرار مي گيرند و جز حسرت براي ايشان هيچ ثمري ندارد و سرخوردگي برايشان ايجاد مي شود. كما اينكه به عنوان مثال اگر من بهعنوان يك جوان بخواهم با يك دختري ارتباط برقرار بكنم كه آن آمال و آرزوهاي من بوده و هيچ موقع دست هم پيدا نمي كردم، حال فقط آن آرزو پر رنگ تر شده ولي من به آن آرزو دست پيدا نمي كنم، چيزي كه هست فقط يك ارتباطي ماداريم و اون ارتباط هم معلوم نيست سر به كجا پيدا كند
اين فيس بوك الان خارج از هرگونه ارتباط سياسي كه با نظام داشته باشد كه البته آن هم مهم مي باشد؛ در حقيقت آمده است براي اينكه اركان اصلي فرهنگ ما را از هم بپاشد و به اميال و آرزوهايي كه براي پراكنده كردن نظام اجتماعي ايران اسلامي فكر كرده است به آنها برسد.
من احساس مي كنم اگر بخواهيم يك فيس بوك موفق داشته باشيم بايد يك فيس بوك اسلامي داشته باشيم، اين فيس بوكحتي اگر از مجموعه اي از كشورها به عنوان مثال كشورهاي حاشيه خليج فارس،عراق،اردن،تركيه و... تشكيل شود و واقعا پروتكلي ايجاد شود تا اين چندكشور با هم يك شبكه اجتماعي درست كنند، كه در حقيقت اسلامي باشد. اگر احيانا خلايي هم وجود داشته باشد در اين ارتباط اين خلا جبران بشود.
درحالي كه سر اين ماجرا دست ما نيست بلكه در جايي ديگري است. ضمن اينكه در فيس بوك غير از اين مشكلاتي كه بدان اشاره كردم به صورت طبيعي، هنجار شكني هايي توسط فيس بوك مي شود. از بين بردن اعتبار خانواده، از بين بردن تقدساتديني كه جزو لاينفك فرهنگ ماست، از بين بردن ادبي كه بين ما وجود دارد و تبديل كردن اين ادب به يك ادب غربي. ببينيد الان جسارت مي كنند به بزرگان دين ما وبعد اسم آن را آزادي مي گذارند. اين اصلا به هيچ وجه نه با انسانيت سازگار است و نه با فرهنگ ما. اين چيزي است كه برآمده از فيس بوك وبرآمده از شبكه هاي اجتماعي است.
بحثجاسوسي فيس بوك يا تاثيرات مخرب آن از نظر شما يك موج سواري است كه توسط غرب از اين شبكه انجام مي پذيرد يا اين شبكه از ابتدا براي اين امر تاسيس شده است؟
به نظر من همان موج سواري است كه آن هم ازاين آب گل آلود استفاده مي كند. گاهي اوقات در حمله امريكا به عراق اينگونه مي گفتند كه امريكا آمده در عراق تا نفت آن را ببرد،اما من معتقد بودم نه نفت كه دست امريكا هست، آن چيزي كه آمريكا به دنبال آن مي باشد همان دموكراسي است ، به اين دليل كه وقتي دموكراسي به ظواهر غربي آغشته شود،دقيقا همان چيزي است كه غرب مي خواهد يعني دموكراسي كه با ابزار غرب ورود پيدا كند. واقعا مردم هم در اين مسير قرار دارند و همه چي را تعيين ميكنند اما به شكل غربي آن و آنطور كه غرب مي خواهد. امريكا به دنبال اين است، نه به دنبال نفت، اگر اين آمد نفت هم ميرود.
چرا فيس بوك فيلتر شد ؟
فيسبوك با تمامي مشكلاتي كه اشاره كردم اگر هنجار شكني نمي كرد، اقدام به درجمحتواي مجرمانه در كشور ما نمي كرد، دليلي نداشت ما فيلترش كنيم، مانند بسياري از شبكه هاي خارجي كه باز هستند، بعضي از آنها تعهد مي دهند، بعضي با ما تعاملاتشون خوب است و اقدام به درج محتواي مجرمانه هم نمي كنند، چه در تصوير و چه در متن. يعني سالم اند و محتواي سالم را عرضه مي كنند. ما باآنها كاري نداريم. فيس بوك هم اگر در كشور ما به درج مطالب مجرمانه سياسي فرهنگي و ديني و.. اقدام نمي كرد، آن را آزاد مي گذاشتيم اما طبيعت فيس بوكچيست، طبيعت فيس بوك اين است كه توليد محتوا به دست كاربر صورت مي گيرد درواقع محور توليد محتوا كاربر است.
درتوليد محتوا توسط كاربر، بايد بدين نكته توجه كرد كه مگر كاربرها همه از يك كانال غربالگري رد شده اند؟ اينطور نيست.خيلي از آنها ممكن است سواد كافي رو نداشته باشند خيلي ها اصلا مغرض باشند عده اي ديگر بسياري از مسائلرا ندانند.اينها مسئله هايي است كه بي اعتماد مي كند نسبت به اين شبكه. يعني كاربران در اين شبكه اطلاعات ضد دين مي گذارند، اطلاعات مستهجن كه خانواده ها رو از هم مي پاشد قرار مي دهند، ارتباطات ناگوار ايجاد مي كنند،به مقدسات ما توهين مي كنند. اينها همه محتواي مجرمانه است. قانون جرايم رايانه اي در ماده 21 و22 و 23 به همين موارد اشاره دارد و اگر سايتي اقدام به درج محتواي مجرمانه كرد بايد فيلترشود.هر سايت ايراني يا خارجي. فيس بوك به ميزاني اقدام به درج محتواي مجرمانه كرد كه ما ناچار شديم فيلترش كنيم و الا به خودي خود، شوراي فيلترينگ دوست ندارد هيچ سايتي را فيلتر كند.
راه خروج فيس بوك از اين فيلترينگ چيست؟
براي اينكه از فيلتر درآيد بايد تمامي محتواي مجرمانه اش حذف شود،كه آن هم تقريبا غير ممكن است.
آيا تا به حال تعاملي بين مديران فيس بوك با جمهوري اسلامي نسبت به فيلترينگ اين شبكه و اقدام براي خروج از آن صورت گرفته است؟
حجممصرف كننده اينترنت در كشور ما جزو تقريبا بيشترين مصرف كننده ي دنيا است،شايد جزو چند تاي اول باشيم، شايد تو رتبه هاي زير ده باشيم. خلاصه مصرف اينترنت در كشور ما حدش خيلي بيشتر از كشورهاي ديگه است. طبيعتا آنها ما رامدنظر دارند و ما هم آنها را مد نظر داريم، اما گاهي برخوردشان برخوردهاي استكباري است از موضع بالا اقدام مي كنند. گاهي از روش هايي كه اصلا در عرفبين الملل پسنديده نيست، استفاده مي كنند و حقيقتا ما دلخوشي از اينها نداريم. فيس بوك از اينكه در كشور ما آزاد نيست در حال ضرر كردن است خب گوگل اين مشكل را ندارد و سود مي كند، گوگل در سايت هاي رنكيبنگ شايد جزو چند كشور اول است و حجم استفاده گسترده اي از آن در ايران است. اين طبيعي است كه ارتباطاتي في مابين باشد؛ برخي، نمايندگانشان از اين سايت هاي خارجيبا ما ارتباطاتي داشتند، ولي برخي از سايت هايي كه در رتبه پايين تري بودند حتي خودشون رو ملزم به رعايت قوانين ما كردند ولي متاسفانه برخي ديگربه هر حال يا اينكه از دستشان خارج شده يا اينكه مي خواهند، با ما سر ناسازگاري دارند.
نظراتمتفاوتي پيرامون فيلتر شبكه اجتماعي فيس بوك وجود دارد برخي موافق و برخي نيز مخالف اين امر هستند اما شما اطلاعي از نظر حاكميت به طور خاص دراينباره داريد؟
ما اگر بخوايم قانوني عمل كنيم، هر تارنمايي كه اقدام به درج محتواي مجرمانه اينترنتي كرده باشد، با يك سريتذكراتي ما فيلترش مي كنيم و از طرف شوراي فيلترينگ مسدود مي شود، اين قانونيه. بحث قانون ماست، اگر احيانا كسي سليقه اش نمي پذيرد آن فرد سليقه اش به قانون گرايش ندارد. ما فيس بوك را قانوني فيلتر كرده ايم، چون بسيار محتواي مجرمانه اينترنتي درج مي كند. طبيعت اين سايت هم اين است، شايد دست خودش هم نيست اما به هر حال چون محتواي مجرمانه است ما نمي توانيم اين سايترا در اختيار مردممان قرار دهيم.
نظر شخصي خودتان درباره فيس بوك چيست؟
منهم مثل مردم از ارتباطات خيلي خوشم مي آيد و شايد دوست داشته باشم سري همبه شبكه هاي اجتماعي بزنم، اين يك چيز طبيعي است حال يك سري محدوديت ها باعث مي شوند تا من ورود پيدا نكنم اقدامي هم براي عضويت در فيس بوك نكرده ام. با اين حال مباحثي كه از معايب و مضرات اين شبكه ها اشاره كردم همه در مورد فيس بوك صدق مي كند يعني واقعا فيس بوك براي پاشاندن بنيان خانواده هابه نظر من تنظيم شده است، مخصوصا خانواده هاي شرقي، خانواده هايي كه در كشورهاي اسلامي هستند. به هر حال اين ارتباطات هميشه خوشايند نيست و اين ناخوشايندي ارتباطات را فيس بوك همراه خود دارد.
درابتداي بحث خود اشاره كرديد كه اگر بخواهيم فيس بوكي داشته باشيم بايد فيسبوك اسلامي باشد، پتانسيل داخلي را براي ايجاد و پيشبرد شبكه هاي اجتماعي ويا حتي همكاري با ساير كشورها در اينباره را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
مجمعشبكه هاي اجتماعي كه يك طرحي است كه توسط مدير عامل موسسه تبيان داده شده و به اجرا در آمده است، اگر اين مجمع شبكه هاي اجتماعي فعال شود واگر به نظر من توسط موسسه تبيان به عنوان پيشگام عرصه فناوري اطلاعات در حوزه فرهنگ يك همنشيني با صاحبان شبكه هاي اجتماعي در كشورهاي اسلامي برگزار شودكه بيايم و مجموعا پروتك هاي همكاري با يكديگر ايجاد كنيم، دامنه اي ثبت بكنيم كه به عنوان مثال اين دامنه مثلا بخش فارسي آن در ايران باشد بخش تركي اش در تركيه، بخش عربي درعراق، بخش انگليسي اش مثلا دست مسلمانان انگليس باشد. اگر اين پروتكل ايجاد و امضا شود و طرفين متعهد شوند كه به اين عرصه ورود پيدا مي كنند، دامنه ي مشتركي درست كنند و يك مجمعي هم داشتهباشند كه اين مجمع مثلا زير نظر سازمان كنفرانس اسلامي هم باشد خيلي خوب است. اين خيلي هم دلنشين خواهد بود. و منشوري بنويسند كه مي خواهيم اين شبكه، پايگاه سالمي باشد، اگر ارتباطي هم بين افراد برقرار خواهد شد ارتباطبر اساس يك سري اصول صورت بپذيرد در واقعذ همه چيز نظام داشته باشد. اگر اين نظام باشه طبيعتا خيلي خوب خواهد بود.
مصاحبه : باباپور
بخش ارتباطات تبيان