اززمان جنگ ايالات متحده و اسپانيا در سال 1899 ميلادي ، ايالات متحده متوجهشد به مسير كوتاهتري براي اينكه كشتي هايش از ساحل غربي كاليفرنيا خود را به ساحل شرقي اين كشور برسانند ، نياز دارد.

زيرا در آن زمان كشتي هاي آمريكايي براي اينكه از ساحل غربي به ساحل شرقي و بالعكس رفت و آمد كنند ناگزير به دور زدن قاره آمريكاي جنوبي از طريق تنگه ماژلان بودند.

منطقه پاناما داراي باريكترين خشكي در آمريكاي مركزي بود كه 2 قاره آمريكاي شمالي و جنوبي را به يكديگر متصل مي كرد.

درآغاز كشور كلمبيا كه در آن زمان پاناما جزو خاك اين كشور محسوب مي شد از احداث كانال استقبال كرد اما در آخرين روزهاي قبل از آغاز عمليات اجرايي نمايندگان مجلس كلمبيا از اينكه حاكميت خود بر بخشي از قلمروي كشورشان را به بيگانگان واگذار كنند با طرح واشنگتن براي احداث كانال پاناما مخالفت كردند.

دولت تئودور روزولت ، رئيس جمهور وقت آمريكا بدون هيچ شرمي بهطور آشكار ساكنان پاناما را به جدايي طلبي تشويق كرد.كشتي هاي جنگي آمريكادر ساحل مقابل شهرهاي كولون و پاناما لنگر انداخته و مانع دخالت ارتش كلمبيا شدند.

در روز 3 نوامبر سال 1903 ميلادي منطقه پاناما جدايي خود را از كلمبيا و استقلالش را اعلام كرد.

3روز پس از اعلام استقلال پاناما ، ايالات متحده اين كشور جديدالتاسيس را به رسميت شناخت و در روز 18 نوامبر قرارداد احداث كانال ميان ايالات متحده وپاناما امضا شد.

به اين ترتيب ، در روز 15 اوت سال 1914 ميلادي سرانجام پس از سال ها كار طاقت فرسا كانال پاناما به طول 75 كيلومتر كه اقيانوس اطلس را به اقيانوس آرام متصل مي كرد ، افتتاح شد.

مهمترين عامل احداث كانال پاناما توطئه چيني و سياست زورگويانه ايالات متحده و تئودور روزولت ، رئيس جمهور وقت اين كشور بود.

اماافتتاح اين آبراهه ساخت بشر كه يك شاهكار مهندسي آن زمان محسوب مي شد به دليل آغاز جنگ جهاني اول در اروپا در جهان آن روزگار مورد توجه قرار نگرفت.

كانال پاناما

كانال پاناما با 80 كيلومتر(50 مايل) اقيانوس اطلس و اقيانوس آرام را به هم متصل كرده است.

اينكانال در پايين ترين سطح ممكن بين دامنه هاى سرزمين كوهستانى و باريكى كه آمريكاى شمالى و جنوبى را به هم وصل كرده، احداث شده است.

ارتفاع اصلى اين سرزمين از سطح دريا 90 متر مى باشد.

بهطور متوسط هر كشتى طول كانال را در مدت 8 تا 10 ساعت طى مى كند و در اين مدت كاركنان كشتى ها مى توانند يكى از زيبا ترين و مدرنترين طراحى هاى مهندسى را ببينند.

قسمت هاى اصلى اين كانال عبارتند از : درياچه گاتن((Gatun lak)), بريدگى گيلارد (Gaillard cut) و 3 سد متحرك (lock) به نام هاى ميرا فلورس : پدرو ميگوئل و گاتن (Mira flores, Pedro Miguel, Gatun) .

كه خلاصه اى از هر كدام از اين قسمت ها ارائه مى گردد.

حوضچه سد هاى متحرك (The Locks):

سدهاى متحرك (حوضچه) در اين آبراه همانند آسانسور، كشتى ها را به ارتفاع هاىمورد نظر بالا و پايين مى برند. در اين حوضچه ها سطح آب توسط پمپ هاى قوى كم و زياد مى شود.

هر سد داراى محفظه هايى (Chambers) است كه اين عملرا ميسر مى سازند و داراى دريچههايى هستند كه كشتى ها وارد آن مى شوند و سپس با اضافه يا كم كردن آب عمل تغيير ارتفاع انجام مى شود.

به طور كلى هنگام ورود به كانال پاناما از طرف اقيانوس اطلس و اقيانوس آرام ، كشتىبايد 26 متر از سطح دريا بالا بيايد تا سطح ارتفاع درياچه گاتن در وسط آبراه باشد. اين امر توسط سه lock اصلى انجام مى شود.

در داخل اين حوضچه ها به علت عرض كم آنها، عمليات به وسيله لوكوموتيو هاى قوى جهت كشيدنكشتى به داخل حوضچه انجام مى شود. به اين ترتيب كه در مدخل هر lock توسط سيم بكسل هاى قوى از جلو و پاشنه : كشتى به اين لوكوموتيو ها متصل مى شود وسپس لوكوموتيوها با نيروى زياد و سرعت يكنواخت، كشتى را به داخل حوضچه هدايت مى كنند.

در هر حوضچه حدودا 6 لوكوموتيو براى هر كشتى در نظر گرفته ميشود كه در طول عمليات با كم و زياد كردن طول سيم بكسل ها از تصادم شناورها با بدنهى حوضچه جلوگيرى مى كنند.

لازم به ذكر است كه در كانال پاناما 200 راهنماى ورزيده وجود دارند كه اين عمليات را به كمك فرماندهان كشتى ها رهبرى مى كنند.

تعدادراهنما ها بستگى به طول كشتى دارد كه براى كشتى ايران بجنورد با طول 225 متر، 2 راهنما در نظر گرفته شده بود. همچنين در هر تردد، حدود 25 نفر كارگرمحلى (Mooring Men) براى باز و بسته كردن سيم هاى بكسل بر روى كشتى فعاليتدارند.

هر lock از محفظه هاى (chambers) 53/33 متر عرض و 8/304 متر طول تشكيل شده است.

به همين دليل كشتى ها براى عبور از كانال محدوديت هايى دارند:

حداكثرعرض كشتى براى عبور از كانال : 30/32 متر، حداكثر آبخور (Draft) جهت عبور از كانال : 04/12 متر در آب شيرين منطقه استوايى (Tropical Fresh Water) و حداكثر طول كشتى براى عبور از كانال : 1/294 متر مى باشد.

درياچه و سد گاتن (Gatun Lake and Dam) :

طولدرياچه گاتن 8/37 كيلو متر است و بين دو سد متحرك ?گاتن? و ?ميرا فلورس? واقع شده است. مساحت اين درياچه 423 كيلو متر مربع و ارتفاع آن از سطح دريا26 متر است.

ميزان آب اين درياچه توسط سد گاتن كه بر روى ذخاير آبى در كوه مجاور احداث شده است، كنترل مى شود.

سدگاتن داراى 800 متر عرض و دهانه اى با 48/30 متر است و ارتفاع آن از سطح دريا 32 متر ميباشد: يعنى 6 متر بالاتر از سطح درياچه گاتن.

به جهت افزايش حجم آب در درياچه گاتن، دولت پاناما در سال 2002به لايروبى اين درياچه اقدام كرد كه در طول عمليات لايروبى، 7/6 ميليون متر مكعب گل و لاى از عمق درياچه برداشته شد.

با اين اقدام علاوه بر امكان حركت كشتى ها با آبخور بالا، ذخاير خوبى نيز جهت استفاده هاى كشاورزى و آب آشاميدنى ساكنين به دست آمد.

بريدگى گيلارد (Gaillard Cut) :

در قسمتى از آبراه پاناما بريدگى گيلارد قرار گرفته كه در سال 1915 توسط مهندس ديويد گيلارد ايجاد گرديده است.

طولبريدگى گيلارد 7/13 كيلو متر است كه از برش صخره هاى سر راه بوجود آمده. عرض اين كانال در ابتدا 92 متر بود كه در طول زمان به 222 متر رسيده و همينامر باعث شده است تا دو كشتى بزرگ بتوانند از كنار هم به راحتى عبور كنند .هم اكنون تلاش براى اضافه كردن اين عرض ادامه دارد.

در طول ساليان مختلف اقدامات زيادى براى بهبود تردد كشتى ها صورت گرفته است، از جمله:

بزرگتر كردن ابعاد كانال از نظر عمق ، عرض و طول.

تعويض دوره اى دستگاه ها و قطعات سدهاى متحرك.

كنترل كشتى ها با استفاده از فناورى ماهوارهاى و كامپيوترى.

به كار گيرى يدك كش ها و لوكوموتيو هاى قوى تر.

استفادهاز لوكوموتيوهاى جديد و پر قدرت جهت كشيدن كشتى ها به داخل (Lock) باعث بالا رفتن سرعت و دقت در امور تردد در كانال گرديده است.

در پايان نكات جالبى در مورد كانال از نظرتان ميگذرد:

ـ كشتى جنگى آنكان در 15 آگوست 1914، اولين عبور را از كانال پاناما انجام داد.

ـ در سال 2004 تعداد 14035 كشتى از كانال عبور كردهاند كه تناژ خالص آنها بالغ بر 9/266 ميليون تن بوده است.

ـكمترين حق ترانزيت توسط آقاى ريچارد هاليبرتون در سال 1928 بوده كه طول كانال را با شنا طى كرده است. او براى اين منظورتنها 36 سنت پرداخت كرد.

ـ كشتى تانكر آركو تگزاس (Arco Texas) با داشتن 65 هزار و 299 تن محموله نفتى، ركورد حمل بيشترين مقدار بار را در كانال پاناما دارد.

ـ طويل ترين كشتى كه كانال پاناما را طى كرده، كشتى ماركونا پروسپوكتر با طول 299 متر و عرض 6/32 متر بوده است.

ـ ناو جنگى نيوجرسى، عريض ترين شناورى بوده كه از اين كانال عبور كرده است. طول اين كشتى 2/294 و عرض آن 91/32 متر بوده است.

ـسريعترين عبور از كانال مربوط به كشتى جنگى پيگاسوس (Pegasus) است كه در سال 1979 در مدت 2 ساعت و 41 دقيقه از كانال پاناما عبور كرده است.

و بالاخره كشتى ايران بجنورد در تاريخ 7 ژانويه 2006 در مدت 10 ساعت از كانال پاناما عبور كرد.

در طول اين كانال، مكان هايى جهت نشستن توريست ها براى تماشا به چشم مى خورند.

عبور از كانال پاناما به جهت مناظر جالب و سبك مهندسى خاص، براى هر دريانورد جذاب است.

تهيه كننده:محمدصادق ابراهيمي

(0) نظر

دسته ها : مهندسي عمران - گردشگري - صنعت ساختمان

جمعه سی یکم 5 1393 18:2